بررسی گویش تودشکی 4
امشب با بخش دیگه ای از بحث بررسی گویش زیبای تودشکی در خدمت عزیزان هستم ٬ امیدوارم لذت ببرین
از گویش تودشکی هیچ جا صحبتی نشده یا صفحه ای ننوشته موجود نیست، تا اخیرا که جنابآقای دکتر ستودهوا‍ژه های گویش نایینی (تودشکی) را تنظیم و چاپ کردند.
مانند اغلب زبان ها اصل در صرف افعال در این گویش نیزمصدراست. سازمان های مصدری در این زبان مشخص نیست و مطالعه ای صورت نگرفته است .
مصادر در زبان نایینی معین و معلوم ، و اغلب پی رو مقررات زبان مادر – یعنیفارسی– می باشند . افعال ، شش صیغه دارند :اول شخص،دوم شخص،سوم شخص مفردواول شخصودوم شخصوسوم شخص جمع.
ضمایر نیز بر سه قسم میباشند :ضمایر فاعلی،ضمایر مفعولیوضمایر ملکی. همانگونه که در فارسی اصیل ، در زبان محلی یعنی گویش تودشکی نیز دو نوع مصدر وجود دارد :
مصدر بسیط ،مانند «وات» و «خارت» و «دا» ؛ و مصدر ترکیبی آمیخته ،مانند «وَ موند» و«تو خارت» .
در زبان فارسی ،علامت فعل امر، حرف «ب» است، مانند :ببر، برو، بگو.
و گاهی هم حذف می شود، مانند : «رو» و «گو»، و در گویش محلی، علامت امر، همزه است که به گونه مفتوح و مکسور و مضموم تلفظ می شود ، مانند :
اوواج"ovaj" :بگو
اَءران"aaran":بباف
اِاءمر"eemar":بشکن
اکثر و اغلب ،مضموم است ؛ مانند :اوواج(بگو) ،اُوشو"ousho" (برو)،اُاراش"orash" (بفروش) ، و گاهی مکسور ؛ مانند اِاءمر یعنی بشکن .
و گاهی هم امر محلی بدون همزه گفته می شود ، مانند «هنیگ»"hanig" ؛ یعنیبنشین.
و امر در گویش نایینی (تودشکی) دو نوع است :
امر مثبت ؛ مانند «ایکِر»"eiker" ؛ یعنیانجام بده.
و امر منفی ،به جای نهی است ، مانند «نکر»"naker" ؛ یعنینکن.
حروفی که بر سر فعل در می آیند ،و در معانی ، تغییرات به وجود می آورند:
اَاء ، اِاء ، اُاء: برای امر
اُاءراش ( بفروش )
اَاءران (بباف )
اِاءمر ( بشکن )
بُ: آیا میشود
وات"wat" (گفتن) ،بُ وات؟"bo wat?" (میشود گفت؟)
جارت"jart" (جویدن) ،بُ جارت؟"bo jart?" (میشود جوید؟)
پِ: الزام و اجبار
پِ وا گیرفت"pe vagireft" (باید پس گرفت) ،پِ وا شُی"pe vashoy" (باید برگشت)
شَ: برای پرسیدن و کسب اطلاع کردن
شَ خا؟"sha kha?" (می تواند بخورد ؟) ،شَ بُی ؟"sha boy?" (می شود باشد ؟)
شِ وات؟"sha wat?" (می تواند بگوید ؟)
ه َ: البته و تاکید
هَدِه"ha de!" (البته بده) ،هََتَه""ha ta!(البته میدهد) ،هَشوُنت"hash vont!" (یقیناً خواباندش) ،
بِر هَکِر"!ber haker" (در را پیش کن) ،بِر هَبِند"!ber habend"(در را ببند)
چند فعل امر بدون همزه
وِگیر"!vegir" = بردار ¤پِشده "peshde!" = به او پس بده ¤وَیوز""vayoz!= پیدا کن ،
پِبِر"pe ber!" = پس ببر ¤هَنیگ "hanig!" = بنشین ¤پِواج "pe vaj!" = اعتراف کن ،
هَدِه "!hade" = بده ¤وِیُس "veyos!" = صبر کن ¤هَنِه "hane!" = بگذار ،
وَشئَل "vashal!" = رهایش کن¤ یور"yor!" = بیا ¤پِوَگِرت ""pevagert!= برگرد ،
هَنَنیگ "hananig!" = ننشین ¤بِر هَکِر"ber haker!" = در را پیش کن ،
هَنانیگِم"hananigem!" = نمی نشینیم ¤بِرهَبِند"ber habend!" = دررا ببند ،
هَناتَه "hanata!" = البته نمی دهد ¤هَگیر"hanagir!" = بگیر ،
وَنالَه "vanala!" = البته نمی گذارد ¤هَووس "havous!" = بخواب ،
بِر هَنَکِر "ber hanaker!" = در را پیش نکن ¤هَشوُن "hashvon!" = بخوابانش ،
بِرهَنَبِند "ber hanabend!" = در را نبند ¤وِرُس "verso!" = برخیز ،
شوواتََه "shou wata!" = گفته¤ وَرَس "waras!" = بپرس ¤نواتَه "nawata!" = نگفته ،
کی شوات"ki showat!" = کی گفت؟
چند نمونه فعل امر منفی یا نهی
نابُوات "nabowat!" = نمی شود گفت ¤پِشناتَه "peshnata!" = پس نمی دهد ¤
واجُش ناوا "vajosh nava!" = صدا زدن ندارد¤پِش نَده "pesh nade!" = به او پس نده ¤
واجُش کَه "vajosh ke!" = صدایش زد ¤پِنابیرَه "pe nabira!" = پس نمی برد ¤
پِنابُخا "pe nabokha!" = پس نمی شود خورد ¤پِنَبِر"pe naber!" = پس نبر ¤
پِناشی خا "penashikha!" = نمی توانم دوباره بخورم ¤
پِناواجه "penawaja!" = پس نمی گوید ¤پِنَواج "!pe nawaj" = پس نگو¤
پِناشی وات "penashiwat!" = نمی توانم پس بگویم ¤
وِرناتُسَّه "wernatossa!" = برنمی خیزد ¤وَش نالَه "wash nala!" = رهایش نمی کند ¤
کی شَخا "ki shakha!" = چه کسی می تواند بخورد ¤
وِرناگیره "wer nagira!" = بر نمی دارد ¤هَناگیره"ha nagira!" = حتما نمی گیرد ¤
اوخوری"oukhori!" = خوردنی – من می خورم - تو میخوری¤
وَنایوزَه"wanayoza!" = پیدا نمی کند ¤هَنانیگه"hananiga!" = نمی نیشیند ¤
نَخارتَه "nakharta!" = نخورده ¤ هَنَده "hanade!" = البته نده ¤
اوواخا"ouwakha!" = باید خورد ¤شِمخا"shemkha!" = می توانیم بخوریم ¤
ساتَه "sata!" = ساخته شده ¤خارتَه "kharta!" = خورده شده ¤
پِیُمِی "peyomey!" = برگشتم ¤
تودارتَ یا نَتدارتَ؟ "towadart! – natdart!" = داشتی یا نداشتی ؟ ¤
نتوایُمِی "natvamey!" = نباید بیایی ¤
کی زُنَه – کی نازُنَه "ki zona?- ki nazona?" = چه کسی میداند - چه کسی نمی داند ¤
توجی اوجار"toji ojar!" = تو هم بجو ¤بُه جارت؟bo jart?"" = می شود جوید ؟ ¤
او وا سات "!ou vasat" = باید ساخت¤ جارتَه نا بو"jarta nabo!"= جویده نمی شود ¤
می نازُنی "mi nazoni!" = من نمی دانم ¤می میجا "mi mija!" = مکیدمش ¤
پِ واسات"pe wasat!" = دوباره باید ساخت ¤ نا بُه بَ "nabo ba!" = نمی شود برد ¤
می بَه "meba!" = بردم ¤شی بَه "shiba!" = برد ¤هَنَه"hane!" = می گذارد ¤
هَ نا بُو ووفت "ha nabo wooft!" = نمیشود خوابید ¤
نَشواهَنَه "nashwa hana!" = نمی خواهد بگذارد ¤
ناشِن هوفت "nashen hoft!" = نمی توانند بخوابند ¤
پشیارت"peshyart!" =پس آورد ¤ای بیت"!e bit" = باشید ¤
هَناوانا "Havana!" = نباید گذاشت ¤هَش وا دا "hash wada!" = باید بدهد ¤
هِرچیت وِگیرِفتَ یاشنَه "herchit wegireft yashne!" = هر چیز برداشتی سر جایش بگذار¤
ساوِنشَه "sawensha!" = ساییده میشود ¤تُش ناپی یا "tosh napia!" = تورا نمی خواست¤
بِرتا کنِه "ber taken!" = در را باز کن¤مودایَه "modaya!" = به او داده ام ¤
تاک نا نی"tak nani!" = باز نمی کنم¤نَشوادا"nashwada!" = نباید به او داد¤
تاک نا نن"tak nanen!" = باز نمی کنند ¤شو دا یَه "shodaya!" = به او داده است ¤
بِرُش هَ کَه"berosh haka!" = در را پیش کرد ¤پِ نا واجی"pe nawaji!" = فاش نمی کنم ¤
بِرُش هَبَس "berpsh habas!" = در را بست ¤
بِرش تاکنانِن "berosh taknanen!" = درش را باز نمی کنند ¤
کوتاب هِمنِه "kotab hemne!" = کتاب را ببند ¤نَ یور"nayor" = نیا ¤
دِرِمی نا یَه "dereminaya!" = بارگذاشتیم ( غذا پختن ) ¤نَیَه "naya!" = نیاید¤
ایپیچ "ipich!" = بپز ¤تُشوا"tosh wa!" = تورا می خواهد¤
تُش پیا "tosh piya!" = تو را میخواست ¤اِنگار"eengar!" = حرف بزن¤
بُیِن "boyen!" = بودند¤کوتاب وَکِر"koutab waker!" = کتاب را باز کن
امیدوارم این بحث در مورد گویش تودشکی رو دوستان پسندیده باشن ٬ ما رو در ادامه راه با نظرات سازنده خودتون یاری کنید.
نه میشه باورت کنم نه میشه ازتورد بشم
نه میشه خوب من بشی نه میشه باتوبد بشم
نهدلدارم که بشکنی نه جون دارم فداتکنم
نه پای موندن منی نه می تونم رهاتکنم
نه می تونه تو خلوتش دلم صدا کنهتورو
نه می تونم بگم بمون نه می تونم بگم برو
کجا برم که عطرتونپیچه توی لحظه هام
قصه مو از کجا بگم که پا نگیری تو صدام
چه جوری ازتوبگذرم تویی که معنی منی
تویی که از منی اگر تیشه به ریشه می زنی
نه ساده ای نه خط خطی نه دشمنی نه همنفس
نه باتوجای موندنه نه مونده راه پیش و پس
نمیشه باتوباشم و اسیر دست غم نشم
فقط می خوام با خواستنتتا هستم ازتوکم نشم
موفق باشید
التماس دعا
م.عموحیدری
مطالب مرتبط :
**بررسی ویژگی های گویش تودشکی (3)**
**بررسی ویژگی های گویش تودشکی (2)**
**بررسی ویژگی های گویش تودشکی بخش اول**
دسته بندی :
